Fotoğraflarda Göremediğimiz O Afgan Kadınlarının Hikayesi: CEO’su da Var, Mühendisi de…

Afganistan’da Afghan Dreamers adında, robotik bilim dalı ile uğraşan, tamamı 18 yaş ve altı kızlardan oluşan bir grup var. Forbes’un 30 Yaş Altı İlham Veren Gençler Listesi’ne dahil ettiği bu grubun üyeleri, eğitimlerini en iyi şekilde tamamladıktan sonra Afganistan’a en iyi şekilde hizmet etmeyi hedefliyordu. Ta ki Taliban ülkeyi ele geçirip, kadınlara eğitimi ve çalışmayı yasaklayana kadar. 

Grubun üyeleri Elham, Diana, Somaya ve Ayda, Taliban’ın ülkeyi bir anda ele geçireceğinden habersiz bir şekilde geçtiğimiz temmuz ayında bir dergiyle röportaj yaptı. Tarihin tekerrür etmeyeceğine inanan bu 4 genç kız, bir yandan kariyer hedeflerini anlatırken bir yandan da Afganistan’a dair hayallerinden bahsetti. Taliban’ın işgalindan sonra grubun her bir üyesi farklı ülkelere kaçmak zorunda kaldı, ancak ardında bıraktıkları hikayeler Afganistan’ın aslında nasıl bir yer olduğunu göstermeyye yetti. 

2017 yılında Afganistan’ın teknoloji alanındaki ilk CEO’su Roya Mashoob, Afhgan Dreamers adında sadece kadınlar oluşan bir bilim grubu kurdu. Tamamen robotik bilimle ilgilenmek üzere kurulan bu grup, uluslararası önemli bir yarışmayı birincilikle bitirdi. Kızlar bununla da yetinmedi, COVID-19 pandemisi baş gösterdiği zaman Toyota marka eski otomobil parçalarından solunum cihazı yapmayı başardı.

Afghan hükümeti, Afghan Dreamers’ın başarılarına kayıtsız kalmadı ve Kabil’de ülkenin dört bir yanındaki gençlerin eğitim almasına olanak sağlayacak Dreamer Enstitüsü’nün kurulmasına yardımcı oldu. Bu kadınların arasında astronot olup Mars’a gitmek isteyen de vardı, mühendis olup kendi şirketini kurmak isteyen de. Afghan Dreamers grubunun üyeleri, Taliban işgalinin ardından ülkeden kaçmak, parçalara ayrılmak zorunda kaldı. Tüm bu korkunç olaylar yaşanmadan bir iki hafta önce verdikleri röportaj da Taliban yüzünden ülkede ne kadar önemli cevherlerin sönüp gittiğini bir kez daha ortaya koydu. 

Afghan Dreamers üyelerinin Taliban işgalinden önce verdiği röportajlar:

Elham, 17 yaşında:

Afgan kadınları her alanda başarılı olabilir. Ben büyüdüğüm zaman makine mühendisi olmak istiyorum. Annem savaş nedeniyle okula devam edemedi, bu yüzden de sadece liseyi bitirebildi. Teyzelerimden 3’ü ev hanımı, biri diş hekimi, ikisi öğretmen ikisi de idarede çalışıyor. 2018 yılında Herat okullarında düzenlenen genel bir sınavda, robotik ekibine katılabilmek için yeterli puanı aldım. Annem ve babam beni desteklese de ailenin diğer fertleri kadınların robotikte çalışmasının doğru olmadığını, bu alanın erkeklere özgü olduğunu belirtti.

Geleceğe dair hayalim, özgür ve gelişmiş bir Afganistan’da yaşamak. Grubumla en gurur duyduğum şeylerden biri, hepimizin 18 yaşın altında olup da uluslararası yarışmalara ve konferanslara katılabilmesi. Başka bir ülkeye gittiğimde en çok dikkatimi çeken şey, insanların eğitim ya da mesek seçimi fark etmeksizin birer seçim hakkının olması. 

STEM eğitimime devam etmek için dünyanın en iyi üniversitelerinden birinde okumak istiyorum. Elbette herkes doğup büyüdüğü yeri sever ancak eğer güvenlik endişeleri nedeniyle mecbur kalırsam, yabancı ülkelerden birine gideceğim ve iyi bir üniversiteden eğitim alıp, Afganinstan’a daha iyi hizmet verebilmek için döneceğim.

Diana, 16 yaşında:

Büyüyünce makine mühendisi olmak istiyorum. Şu anda Afganistnan’da bu  alanda çalışan çok az kadın var ve bu adımı atan ilk kadınlardan biri olmak istiyorum. Bu yılın başlarında Forbes, ekibimizi 30 Yaş Altı İlham Veren Gençler Listesi’ne dahil etmişti. Bu hem benim için hem de ailem için büyük bir onurdu.

Şu anda Afganistan’da bir kriz var. Barış konusunda istikrarlı değiller. Sürekli cinayet ve intihar saldırıları haberleri duyuyoruz ve Afganistan’ın daha iyi bir geleceğe sahip olamamasının nedeni de bence bu. Ekiple yabancı ülkelere gittiğimiz zaman, o ülkelerde yaşayan kızların birçok farklı tesisi kullanabildiğini görüyoruz. Hem zihinsel hem de psikolojik olarak bizden daha iyi durumdalar. Afganistan’daki durumun da aynı olmasını ve buradaki tüm kızların hem zihinsel hem de psikolojik olarak eksiksiz hissetmesini istiyorum.

Afganistan benim ülkem. Sonsuza kadar burada kalmak isterim. Okuyorum, çalışıyorum çünkü gelecekte Afganistan’ı inşa etmek istiyorum. Yakın gelecekte, Amerikan üniversitelerinden birinde eğitime başlamak ve yüksek öğrenimime devam edebilmek istiyorum. Gelecekte Afganistan’a hizmet edebilmek için eğitimimin en üst seviyede olmasını istiyorum. 

Somaya, 18 yaşında:

Babam tamirci olduğu için çocukluğumdan beri makinelerle uğraşırım. Robotik ekibiyle ilgilenmeye başladım, 150 kişiyle birlikte bir sınava girdim ve çok şükür ki seçildim. Robotik ekibine katılmak benim için biraz zordu çünkü bu, Afgan kültürüne tamamen aykırı bir alan. Ailemi ikna etmem gerekiyordu. Annem ev hanımı. Halalarımdan biri doktor, ikincisi mühendis. Teyzelerimin hepsi, doktor olan biri hariç öğretmendir. Ailemdeki tüm kadınların kendi alanlarında çalışma veya eğitimlerine bir şekilde devam edebildiler. 

Takıma ilk katıldığımda programlama dilleri hakkında hiçbir şey bilmiyordum ama şimdi Java ve Python dahil olmak üzere birçok programlama dilini biliyorum. Gittikçe tecrübe kazandım ve robotik takımının kaptanı oldum. Ekibimizdeki tüm kızların 18 yaş ve altı olmasıyla gurur duyuyorum.

Ekibimiz başka ülkelere gidip yarışmalara katıldığında, diğer ülkelerde çok daha fazla ekipman ve laboratuvar olduğunu fark ettim. Bu benim için ilginçti ve keşke Afganistan’da da benzer ekipman ve laboratuvarlara sahip olsaydık, böylece robotlarımız üzerinde daha gelişmiş bir şekilde çalışabilseydik diye düşündüm. Fırsatım olursa veya Afganistan’daki durum daha da güvensiz hale gelirse, geçici olarak başka bir ülkeye gidip STEM ve yapay zeka hakkında daha fazla şey öğreneceğim, Afganistan’a döneceğim ve öğrendiklerimi gençlere ve çalışkanlara aktaracağım.

Ayda, 17 yaşında:

Bilgisayar bilimi, robotik ve yazılım öğrenmek için bir yer olduğunu ilk fark ettiğimde, katımak için epey heveslendim çünkü o zamanlar Herat’ta bu tarz eğitimleri veren bir yer yoktu. Ailemdeki kadınların çoğu eğitimli. Annem fizik öğretmeni, amcalarımdan biri bilgisayar öğretmeni ve ikinci teyzem de hukuk okudu. Teyzelerimden üçü tıp öğrencisi ve doktor, diğer iki teyzem de bilgisayar bilimi okuyor. Ailemi ikna etmek zor olmadı, çünkü hepsi eğitim meraklısı ve farklı bilim dallarını öğrenmemizi istiyorlar.

Robotik ekibine dahil olduğumdan bu yana geçen iki yılda yazılımı, oyun yapmayı ve farklı programlama dillerini öğrendim. İnterneti kullanmamızın amacı daha çok şey öğrenmek, bir farkındalık yaratmak, başkalarına yardım etmek, arkadaşlarımızla sorunları çözmek, bilgi seviyemizi yükseltmek ve başarılarımızı göstermek. Diğer kızları cesaretlendirmek için başarılarımızı elimizden geldiğince başkalarına da göstermeye çalışıyoruz. 

İnsanlar, Afganistan’ın bir savaş, patlamalar ve cinayetler ülkesi olduğunu düşünüyor. Kendimizi korkutmamalı ve her zaman olumsuz şeyler düşünmemeliyiz. Afganistan’ın geçmiş tarihinin tekerrür edeceği ve kadınların hedeflerine ve hayallerine ulaşamayacaklarına dair bizi endişelendiren bir korku hala var. Bazen gerçekten çok korkuyoruz. O korkuyu üzerimden atmaya, düşünmemeye çalışıyorum ve hedeflerimi gerçekleştirmeye odaklanıyorum.

sizlere sonteknolojiler.com farkıyla sunulmuştur